کریت دیار نخل و نرگس

مسجد کریت: (مسجد جامع روستای کریت قدیم از معماری پیش از اسلام برخوردار بود.)

روستای کریت در فاصله 14 کیلومتری شهرستان طبس و در جاده طبس به مشهد قرار دارد، مسجد کریت در کنار گذرگاهی است که از جاده به روستا می رود. در طرایق الحقایق تألیف محمد معصوم شیرازی که در سال 1316هجری قمری از طبس بازدید کرده استاشاره ای به گذشته این بنا وجود داردکه آن هم نقل قول است بدین قرار:« شب را با جناب عمادالملک وداع نموده به قصد کرمان می رود، منزل اول کریت است بین راه دو سه آبادی و آب انبار واقع است. شب چهاردهم اول صبح وارد کریت شده در مسجد قدیمی که می گویند با منار حوض طبس در سال یکصدو چهل ساخته شده منزل نموده باغات خرما و انگور و سیصد خانوار جمعیت اینجا می شود و شش هفت مزرعه مضافات آن است محل با صفائی است.»

در مورد معماری آن باید گفت در سه پوشش طاقی که در در طرف حیاط آن وجود داشت ، حالت معماری پیش از اسلام را دارا بوده ولی با اندک تیزه ای که در آنها مشاهده شده بود می توان آ« را به دوره های اولیه اسلامی نسبت داد. در داخل ایوان بزرگ و در انتهای آن ، طاقچه های تیزداری مشاهده می شد که بعدها ایجاد شده اند و حالت تزیین های دوره سلجوقی را دارا بوده اند ولی رابطه ای با معماری ایوانها ندارند.

در فتوح البلدان که در قرن سوم ه.ق تألیف شده، از باروی روستای کنونی به نام کریت که یکی از طبسین است و در ابتدای فتح اسلام یعنی سال های 29 و 30 هجری وجود داشته سخن به میان آمده است .