طبس در ابتدا از دو شهر تشکیل میشده و بهمین جهت است که عربها آن را بصیغهء تثنیه«طبسین»مینامیدهاند....درین شهر از دورهء اشکانیان آتشکدههائی معروف وجود داتشه است.طبس فعلی بوسیلهء عبد اللّه بن عمر و در زمان خلافت عثمان بنا نهاده شده است.استخری و مقدسی در کتابهای جغرافیائی خود -که در قرن چهارم هجری تألیف شده است-هریک شرحی دربارهء این شهر نوشتهاند.
استخری گوید:
طبس شهری است پر جمعیت تر از شهر قاین،خانههایش از خشت و گل ساخته شده.دارای حصار است ولی ارگ ندارد.هوایش گرم است. باغستانهایش محصول خرمای فراوان دارد.مجاری آب این شهر رو گشاده است. حمامهائی گرم و نظیف و منظم دارد.این مطالب مربوط است بسال 444 هجری مطابق با سال 1052 میلادی.
در دورهء اقتدار سلجوقیها ناصر خسرو سیاح و نویسندهء معروف ازین شهر گذشته و شرحی مبسوط دربارهء آن نوشته است.
او از امیری بنام گیلکی بن محمد سخن میراند.بگفتهء این نویسنده،درین عصر صلح و امن در طبس حکمفروا بوده،و بر اثر مراقبت دقیق نیروی انتظامی امیر گیلکی هیچگونه قتل و سرقت اتفاق نمیافتاده،در صورتی که پیش از آن در زمان سلاطین آل بویه این ناحیهء بیابانی،بواسطهء قبایلی که راهزنی،و مسافرین را لخت میکردهاند،سخت ناامن بوده است.ناصر خسرو اضافه میکند که من در هیچ منطقهای از بلاد عرب ندیدهام که عدالت بدین حد و به ازین رعایت شود.
<!---------- 20Tools.com ---------------->