کریت دیار نخل و نرگس

گزارش مکتوب ... بهشتی پنهان با جاذبه های بکر طبیعی و تاریخی در یزد

کریت (koret) نام روستایی است در 20 کیلومتری طبس امروزی و در متون تاریخی و جغرافیایی به نامهای کرین و کری آمده است.
طبس کنونی در حال حاضر سراسر پوشیده از نخلستان خرماست و شاید زیبایی این شهر هم از همین نخل های سر به فلک کشیده و پر ثمر خرماست که بعد از طی مسافت ها در کویر خشک و لم یزرع ، انسان به وادی سرسبز و بهشتی طبس رهنمون می شود .
روستای فعلی کریت جزء دهستان نخلستان از دهستانهای بخش مرکزی شهرستان طبس می باشد ، این روستا واقع در 20 کیلومتری جنوب طبس ، سر راه جاده طبس – دیهوک واقع شده است که از شمال به خسرو آباد ، از جنوب به فهالنج ، از شرق به کوههای شتری و از غرب به دشت کویر می رسد ، جمعیت این روستا حدود 5000 نفر است و جزء پرجمعیت ترین روستاهای دهستان نخلستان می باشد.
دبیر همایش کویرنوردی و رئیس هیئت کوهنوردی و کویر نوردی طبس با اشاره به خاطرات و سفرهای متعدد و شناخت کامل خود از مناطق کویری و قابلیت ها و ظرفیت های کویر می گوید : روستای کریت بهشت پنهانی در منطقه کویر طبس است و اگر در تاریخ این خطه اندکی بیاندیشیم، سفر نامه‌های کهن و منابع و متون تاریخی نشان می‌دهد که طبس امروزی بازمانده شهری تاریخی است که قرنها پیش طبسین نامیده می‌شد که یکی از این 2 طبس،‌ روستای آباد ، پر رونق و سرسبز کریت است .
منصور قاضی که پژوهشگر آثار تاریخی هم هست می افزاید : بند تاریخی کریت به عنوان کهن ترین سد قوسی جهان و بزرگترین دستاورد سد سازان ایرانی در طول تاریخ مربوط به قرن پنجم هجری با بیش از 1000 سال قدمت ، منظره چشم نواز و سرسبز نخلستان های وسیع با نخل های بلند و پر ثمر با رطب درشت و خوشمزه کبکاب و مزارع سرسبز و خرم گل نرگس و مزارع گسترده صیفی جات و سبزیجات که هر بیننده ای را به وجد می آورد ، این روستای تاریخی و زیبای قلب کویر را در شمار زیباترین مناطق تاریخی و گردشگری کشور قرار داده است .
یکی از جاذبه های زیبای منحصر به فرد تاریخی روستای کریت ، بند کریت یا همان سد تاریخی کریت است .
به گفته مورخان از 2 هزار سال پیش تا اوایل قرن بیستم میلادی، بلندترین سدهای قوسی جهان به نام های ایزد خواست فارس، کبار قم و کریت طبس در ایران احداث شده اند و در این میان سد کریت طبس به ارتفاع 60 متر و با قدمت بیش از 1000 سال ، قدیمی ترین سد قوسی جهان محسوب می شود و یکی از بزرگ ترین شاهکارهای صنعت و هنر مهندسی آب دنیا به شمار می رود.
نکته جالب قابل تأمل این است که این بند تاریخی در زلزله ویرانگر 7.4 ریشتری سال 1357 طبس آسیب ندید و کارشناسان بین المللی سدهای بزرگ، احداث بند کریت را شگفت آورترین دستاورد بشر در قرون وسطی نامیده اند .
بند تاریخی کریت در 42 کیلومتری شهر طبس و 28 کیلومتری روستای کریت بر روی روخانه ماودر قرار دارد و در سال 1379 به شماره 3523 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد .
در کنار این بند تاریخی ، سد مخزنی کریت بر روی رودخانه ماودر کریت در 56 کیلومتری جنوب شرقی طبس احداث شده که از نوع بتنی قوسی وزنی بوده و طول تاج آن 321 متر و ارتفاع آن از پی 53 متر است .
این سد با وسعت 000/18 هکتار و حجم مخزن آبگیر 8 میلیون متر مکعب ، آب مورد نیاز 800 هکتار از اراضی کشاورزی منطقه را تأمین می‌کند و از جاذبه های دیدنی روستای سرسبز تاریخی کریت نیز به شمار می رود .
از دیگر جاذبه های کریت ، باغ های وسیع و خرم گل نرگس است .
به گفته مدیر جهاد کشاورزی شهرستان طبس ؛ گل نرگس همه ساله از سطح 6/5 هکتار از باغات شهرستان طبس به مقدار یک میلیون و 800 قلمه برداشت می شود و روستای کریت از مناطق عمده کشت این محصول است .
محمود اسدی می افزاید : گل نرگس طبس به علت شرایط آب و هوایی شهرستان از کیفیت بالایی برخوردار است و علاوه بر مصرف شهرستان مازاد آن به شهرهای تهران و خراسان رضوی صادر می شود .
وی می گوید : این محصول بیشتر در باغات مرکبات و در لابلای درختان کشت می شود و پارسال 2 مزرعه الگویی گل نرگس در روستاهای کریت و پیرحاجات به صورت آزمایشی کشت شد که از نظر کمی و کیفی نتیجه بسیار مطلوبی حاصل شد و زمینه افزایش سطح زیر کشت این محصول را در سال های آتی در پی خواهد داشت .
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان طبس می افزاید : تولیدکنندگان گل نرگس به علت نبود محل نگهداری ، این محصول را با قیمت بسیار ناچیز به بازار عرضه می کنند.
یکی از اهالی کریت می گوید: فرش نائین طبس باف این روستا معروف است و طرفدارن و خریدارانی خوبی دارد .
محمدباقر قنوتی می افزاید : فرش بافی شغل عمده زنان و دختران روستای کریت است و بافندگان مرد انگشت شمارند . به خاطر وضعیت خوب کشاورزی ، مردان به این کار مشغولند و زنان در حال حاضر آنهم بصورت تقریبا فصلی و نیز در کنار کار روزمره به قالیبافی مشغول هستند.
در کریت کارگاه متمرکز قالیبافی وجود ندارد و 1300 بافنده در کارگاههای تولید فرش خانگی معمولا در اتاقی کوچک و کم نور که از نظر بهداشتی برای سلامتی آنان مضر می باشد ، فعالیت می کنند و محدوده سنی بافندگان از 10 تا 60 سال می باشد .
اما بیشترین فعالیت مردم منطقه ، به خاطر وجود زمین های کشاورزی مناسب و آب کافی در بخش کشاورزی است و اولین رکن اقتصاد روستای کریت ، کشاورزی آن می باشد .
زمین و آب مناسب باعث رونق دامپروری نیز می شود و دامداری در کنار کشاورزی از دیگر مشاغل مهم مردم روستای کریت است و 130 دامدار به کار پرورش دام اشتغال دارند .
کشاورزی و دامپروری مناسب و پر رونق روستا باعث شده است تا فرش بافی به طور انحصاری در اختیار خانم ها باشد و آنها یا در فصل های بیکاری مشغول به کار شده و یا در طول سال ، در ساعات بیکاری مشغول به بافندگی می شوند .
اهالی روستای تاریخی کریت معتقدند به دلیل رونق کشاورزی و دامپروری در این روستا ، فرش بافی به صورت فصلی و حرفه ای جنبی است و آن هم در انحصار خانم ها می باشد و کارگاههای متمرکز در روستا وجود ندارد و چناچه تسهیلات خاصی از سوی شرکت های مرتبط با فرش از جمله شرکت سهامی فرش ایران و شرکت تعاونی فرش دست باف روستایی برای بافندگان در نظرگرفته شود با داشتن نیروی کار کافی و رونق این بخش ، سطح درآمد مردم روستا در کنار فعالیت های کشاورزی و دامپروری ، راندمان و کیفیت فرش های تولید شده بالا می رود و در نهایت منجر به افزایش اشتغال و رونق کسب و کار و جلب گردشگر خواهد شد .
اطلاع رسانی مطلوب رسانه ها و تشویق و ترغیب سرمایه گذاران بخش خصوصی برای مشارکت در طراحی و ایجاد مسیرهای پیاده گردشگری ، رونق فعالیت‌های تجاری در محور توریستی به نحوی که مورد توجه گردشگران باشد و احداث محل‌های استراحت و اسکان گردشگران ، اقتصاد این منطقه را متحول می‌کند .